Bourgogne Oogst 2023: heterogeen
Dat niet elk jaar hetzelfde is, bewees dit jaar maar weer eens. Weersextremen lijken inmiddels de norm te zijn geworden, maar het zijn niet elk jaar en overal dezelfde. De keuze van het oogstmoment was dit jaar nog bepalender dan anders, waardoor de eerste indruk van het jaar 2023 een heterogeen beeld oplevert.
Optimale vruchtzetting en hagel
Het jaar 2023 begon met een milde en droge winter. Het heeft nauwelijks gevroren, er viel geen sneeuw en ook regen bleef uit. De wijnstokken hebben daardoor niet echt een winterslaap gehad, ziektekiemen konden overleven en het grondwaterpeil is na het droge jaar 2022 niet meer op niveau gekomen.
De nachtvorst is dit jaar bijna geheel uitgebleven, maar niet zonder dat het toch even spannend werd. Met de knoppen in de stokken werd het -2 graden Celsius. Gelukkig is het daarbij gebleven en is een herhaling van 2016 en 2021 de Bourgogne bespaard gebleven. Alleen de warmere Mâconnais, waar de uitbotting traditioneel altijd iets eerder plaatsvindt, heeft wat nachtvorstschade gehad.
In de periode daarna was het geen bijster goed weer. Tot de vruchtzetting en de bloei, die later plaatsvonden dan vorige jaren. In die periode sloeg het weer gelukkig om, met als resultaat mooie gesloten trossen en vooral veel trossen. Kortom, op de droge, milde winter na een gunstige start voor een volumineuze oogst.
Met alle weersextremen en ziektes die nog voorbij kunnen komen wil je je als wijnboer niet in de vingers snijden en niet te kort snoeien. Je kunt natuurlijk altijd nog een groene oogst doen. Die is op sommige plaatsen ook gedaan. In sommige gevallen bleek de timing zeer ongelukkig, namelijk vlak voor 11 juli. Het was de week ervoor al heel erg warm, met temperaturen tot wel 38 graden. Aan het eind van de middag kwam de eerste hagelbui over. De hagelstenen waren niet heel groot en vielen in combinatie met regen. Hier en daar is wel schade aangericht, maar de wijngaarden bleven redelijk gespaard. Schade werd met name veroorzaakt door de windvlagen, waardoor er behoorlijk wat takken naar beneden kwamen, grote takken afbraken en zelfs complete bomen omwaaiden. Ik moest daarna terug naar Beaune rijden en dat was best spannend. Sommige wegen waren min of meer onbegaanbaar geworden. Terug in Beaune kwam er rond half elf nog een hagelbui over. In Beaune met relatief kleine stenen en weer in combinatie met regen. Helaas was dit niet overal het geval: Saint-Aubin, Blagny en Meursault werden flink getroffen door hagelstenen zo groot als pingpongballen. Ze waren niet geheel rond, maar een beetje puntig. Deze hagelstenen hebben niet alleen veel blad beschadigd en druiven van de trossen geslagen, maar ook hele trossen van de planten geslagen en zelfs hele takken zo geraakt dat ze afbraken. Ook buiten de wijngaarden was er flinke schade: gebroken dakpannen, zonnepanelen met barsten en auto’s met daken als een poffertjespan. Op 15 juli kwam er nog een hagelbui over. Dit keer was de Côte Chalonnaise en vooral Rully aan de beurt.
Eind juli en begin augustus viel er eindelijk de nodige regen met tussendoor nog een hittegolf.
Met voldoende water en temperaturen die niet te hoog lagen ontwikkelde zich een vreemd fenomeen. De druiven waren fenolisch rijp (bruine pitten en zachte schillen), maar het suikergehalte was te laag om ze te oogsten. Bovendien ontbrak het op sommige plekken aan smaak en materie. De keuze voor het oogstmoment lijkt hier en daar een keuze te zijn geweest tussen zuren aan de ene kant en suikers en materie aan de andere. De rijpheid verschilde ook nog eens heel erg per perceel.
Côte de Beaune
Op 24 augustus besloten de eerste producenten de eerste trossen binnen te halen. Maandag 28 augustus volgden er meer. De druiven in Puligny-Montrachet waren eerder rijp dan in de omliggende dorpen. De eerste producenten in Chassagne-Montrachet begonnen pas eind die week en Meursault volgde niet veel later. De hagel heeft ervoor gezorgd dat de druiven minder snel rijp waren. De stokken richten zich eerst op herstel van de hagelschade, waardoor de rijping van de druiven doorgaans een week vertraging oploopt.
Aanvankelijk werd er voor 4, 5 en 6 september slecht weer voorspeld. Vanwege deze voorspelling begonnen verschillende producenten eerder dan ze eigenlijk hadden gewild. Het tegendeel bleek echter waar: een hittegolf volgde en hield meer dan een week aan. Hitte zorgt ervoor dat het suikergehalte in de druif snel toeneemt en zuren worden afgebroken. Na de regen van juli en augustus was het bovendien al even droog geweest. De combinatie van hitte en een lage grondwaterstand zorgde ervoor dat Pinot Noir-druiven begonnen in te drogen.
Een beetje tegen de verwachtingen in, zijn er geen enorme rendementen geoogst in wit. De eerste berichten over percelen die getroffen zijn door de hagel zijn echter positief. Ondanks de schade vallen de volumes niet tegen. De hagel is redelijk vroeg gevallen, waardoor de overgebleven druiven de ruimte hadden om te groeien.
In rood daarentegen zijn mooie volumes geoogst. Hier en daar misschien wel iets te veel.
Côte Chalonnaise
De start van de oogst hier was zo rond 8 september. In het zuidelijke deel van de Côte Chalonnaise begonnen ze zelfs al wat eerder. In Rully daarentegen weer wat later, vanwege de hagelschade van 15 juli en de week vertraging van de rijping die dat doorgaans tot gevolg heeft.
Mâconnais
Ook in de Mâconnais waren er grote verschillen te zien. Er zijn boeren die op 4 september zijn begonnen met de oogst en al bijna klaar waren, toen anderen rond 11 september begonnen. De producenten die ik gesproken heb waren tevreden. Ook hier was het opletten met rood. Door de hoge temperaturen en een felle zon hadden de blauwe druiven het zwaar en droogden ze snel in.
In de Mâconnais is aanzienlijk minder regen gevallen dan in de Côte d’Or en Chablis. De rendementen liggen dan ook lager dan elders
Chablis
In de Chablis was het net weer een ander verhaal. Een week of drie voor de oogst viel hier zo’n 40 mm regen. Na de regen werd het mooi weer, waardoor schimmels geen kans kregen en de stokken de tijd hadden om het water op te nemen. Dat is eigenlijk precies zoals je het als wijnboer wilt hebben. Een bekende uitspraak in de Bourgogne is niet voor niets “août fait le moût”: augustus zorgt voor het sap.
Côte de Nuits
In dit gebied zijn de wijnboeren als laatste begonnen met de oogst. Natuurlijk geldt dit niet voor alle boeren, maar de meeste hebben de regen van 13 september afgewacht en zijn pas 14 september begonnen. De goede vruchtzetting heeft ervoor gezorgd dat er ook hier heel veel druiven hingen. Verschillende boeren vertelden me dan ook dat ze een groene oogst hebben gedaan, om de resterende druiven meer ruimte te geven en ze optimaal te laten rijpen. Aan de sorteertafels kon men door de afdoende kwantiteit selectief zijn op de kwaliteit.
De keuze van het oogstmoment viel dit jaar niet mee. De rijping is afhankelijk van heel veel factoren: regen of niet, bio of niet, hagelschade of niet, expositie, hoogte en uiteraard ook waar de wijnmaker naar op zoek is. De omstandigheden tijdens de oogst waren bovendien verre van ideaal. De hittegolf van meer dan een week maakte dat er vooral ’s morgens werd geplukt. Start zodra het licht werd rond kwart voor zeven en dan tot één à twee uur ‘s middags. Daarna was er weinig activiteit meer te bespeuren in de wijngaarden. Extra lastig was het voor boeren met zowel wit als rood, omdat ze niet in een keer door konden gaan. Dat is ingewikkeld met oogsters.
De positieve ontwikkeling die ik vorig jaar al signaleerde, dat er tegenwoordig veel bewuster en veel breder wordt gekeken naar het concept rijpheid, heeft zich voortgezet. Het is minder kuddegedrag geworden en dat leidt tot meer diversiteit. Of om Jean-Marc Roulot van Domaine Roulot in Meursault te citeren: Je vendange quand je veux ! De komende maanden zullen we zien hoe de oogst 2023 zich kwalitatief verder zal ontwikkelen, maar mijn indruk is dat er moeilijk een etiket op te plakken zal zijn, met andere woorden dat het een heel heterogeen jaar zal gaan worden.
Tekst: Pim de Graaf
Comments